Prava i interesi domaćih potrošača zasnivaju se na propisima preuzetim i usaglašenim sa pravnim tekovinama Evropske unije, ali nam njihova praktična primena znatno odstupa od željenih ciljeva.
Prema navedenim propisima glavni nosioci aktivnosti u oblasti zaštite potrošača su Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija, opštine i gradovi kao jedinice lokalne samouprave, i udruženja potrošača kao dobrovoljne i neprofitne organizacije građana.
Dok su najvažniji poslovi Ministarstva da obezbeđuje doslednu primenu važećih propisa i vrši nadzor nad maloprodajnim tržištem roba i usluga, dužnosti organa lokalne samouprave su u tom pogledu konkretnije i delotvornije.
U svakoj opštini i gradu organi lokalne samouprave su dužni da podstiču i podržavaju aktivnosti usmerene na zaštitu potrošača (naročito potrošača usluga od opšteg ekonomskog interesa – komunalnih usluga), da omogućavaju informisanje i savetovanje građana o potrošačkim pravima, kao i da im pružaju pomoć u ostvarivanju tih prava.
Oni su takođe dužni da udruženjima potrošača obezbede neophodna finansijska i druga sredstva za njhov volonterski rad i da omogućavaju učešće predstavnika tih udruženja u svim telima koja na lokalnom nivou donose odluke u oblasti zaštite potrošača.
Prema podacima Agencije za privredne register (APR) “potrošačka slika” Srbije prilično je sumorna. Na teritoriji 174 opštine i grada egzistira svega 89 udruženja i saveza udruženja potrošača. Čak i kada bi u svakoj opštini postojalo samo jedno udruženje, njihov broj je skoro duplo manji od zakonom propisane obaveze. Drugim rečima, u Srbiji najmanje stotinu opština nema ni jedan oblik organizovanja građana kao potrošača – oni su u tom pogledu potpuno zanemareni od strane lokalne i državne vlasti.
U tom pogledu naročito su karakteristične opštine Kolubarskog upravnog okruga u kojima nema ni jednog udruženja potrošača, pa su njihovi građani primorani da se i za najjednostavniji savet obraćaju udruženjima u Valjevu ili čak savetovalištu u Kragujevcu koje pokriva Šumadiju i Zapadnu Srbiju.
Ne bi bilo dobro, odnosno bilo bi veoma loše da zanemarivanje potrošačkih prava građana tih opština potraje, jer ona nisu sama sebi cilj već dopsinose suzbijanju nepoštene poslovne prakse trgovaca prema građanima, smanjenju sive ekonomije i sprečavanju nelojalne konkurencije nelegalnih trgovaca – malo li je?
Dragan D. Popović, Udruženje VAPOT