Manji broj nepismenih, porast visokoobrazovanih, ali i dalje slabo kompjuterski pismenih

Rezultati popisa pokazali da je smanjen broj nepismenih u Srbiji, a da je u porastu broj visokoobrazovanih i onih koji su kompjuterski pismeni. Republički Zavod za statistiku navodi i da je više nepismenih žena s jedne strane ,a  sa druge više je žena sa višim ili visokim obrazovanjem. I dalje je manje od 50% stanovništva u Srbiji kompjuterski pismeno.

Medju odgovorima na brojan pitanja na koja je odgvoorio poslednji popis svakkao jeste i kakva je stopa pismenosti ? U skladu sa metodološkim preporukama, pismenim se smatra svako lice starosti 10 i više godina koje je završilo najmanje četiri razreda osnovne škole, kao i svako lice koje pohađa školu u vreme sprovođenja popisa. Pitanje o pismenosti (da li lice zna da pročita i napiše kratak tekst iz svakodnevnog života) postavljano je samo licima starosti 10 i više godina koja nisu pohađala školu ili su završila 1–3 razreda osnovne škole i nisu nastavila dalje školovanje, navodi Zavod za statistiku.

Ipak , ne treba zaboraviti da je ovaj popis pokazao da nas ima manje nego pre deset godina i da je na žalost veliki broj starih ljudi u medjuvremenu preminuo , a činjenice su pokazivale i tada kao i sada da je najveći broj neousmenih medju onima od 65 godina pa naviše. Tako bismo lako mogli zakljuliti i kako je došlo do smanjenja broja nepismenih.

Prema rezultatima Popisa 2022, manje od 38 000 lica, odnosno 0,63% stanovnika starosti 10 i više godina je nepismeno. Nepismenih žena je daleko više nego nepismenih muškaraca – udeo žena u ukupnom broju nepismenih iznosi 71%. Više od polovine nepismenih ima 65 i više godina.

Posmatrano po opštinama, najveći udeo nepismenih u stanovništvu starom 10 i više godina je u opštinama Bujanovac (3,6%), Petrovac na Mlavi i Nova Crnja (2,7%), Bojnik (2,6%) i Plandište (2,3%).

Zaključak Zavoda na kraju je da je u periodu između dva poslednja popisa udeo nepismenih lica u stanovništvu starosti 10 i više godina smanjen je sa 1,96% (Popis 2011) na 0,63% (Popis 2022).

Iako je više nepismenih žena , u porfastu je broj visoko obrazovanih žena pa Zavod navodi : Prema rezultatima Popisa 2022, više od polovine stanovništva starosti 15 i više godina završilo je srednju školu (53,1%), osnovnu (osmogodišnju) školu je završilo 17,8% stanovnika, diplomu više ili visoke škole steklo je 22,4% lica, dok je 6,3% stanovnika bez škole ili je završilo manje od osam razreda osnovne škole. Posmatrano po polu, udeo žena koje su stekle više ili visoko obrazovanje u ukupnom broju žena starosti 15 i više godina veći je nego udeo muškaraca sa višim i visokim obrazovanjem u ukupnom broju muškaraca iste starosti (udeo lica sa završenom višom ili visokom školom/fakultetom/akademijom – 24,03% žene, 20,73% muškarci).

Najveći udeo lica sa višim i visokim obrazovanjem zabeležen je u beogradskim gradskim opštinama Vračar (61,8%), Novi Beograd (50,4%), Savski venac (53,7%) i Stari grad (59,0%), dok je najmanji udeo lica sa višim i visokim obrazovanjem u opštinama Malo Crniće (5,6%), Žabari (6,1%) i Gadžin Han (6,6%).

Generalno posmatrano , stanovništvo je sada školovanije negi pre deset godina , ali neki analitičari tvrde da porastu broja visokoobrazovanih „kumuju“ brojni privatni fakulteti na kojima se značajno lakše dolazi do akademskih zvanja.

U periodu između dva popisa značajno je povećan udeo lica sa višim i visokim obrazovanjem – sa 16,24% (Popis 2011) na 22,44% (Popis 2022), kao i udeo lica sa srednjim obrazovanjem  – sa  48,93% (Popis 2011) na 53,08% (Popis 2022), dok je zabeleženo smanjenje udela lica bez školske spreme i sa nepotpunim osnovim obrazovanjem – sa 13,68% (Popis 2011) na svega 6,28% (Popis 2022).

Iako u savremenom dobu život bez mobilnog telefona i računara izgleda nezamisliv , popis je pokazao d aje manje od 50% stanovništva kompjuterski pismeno. Naime, kompjuterska pismenost je definisana kao sposobnost lica da koristi osnovne računarske aplikacije u izvršenju svakodnevnih zadataka (na poslu, u školi ili kod kuće). U vezi s tim, prikupljeni su podaci o tome da li lice zna da vrši obradu teksta i kreiranje tabela, da li zna da pretražuje informacije na internetu i da li poseduje osnovna znanja iz oblasti elektronske komunikacije (slanje i primanje elektronske pošte, korišćenje aplikacija Skype, Viber, WhatsApp i dr.).

Prema rezultatima Popisa 2022. godine, oko 46% stanovnika starosti 15 i više godina može se smatrati kompjuterski pismenim (umeju da obavljaju tri osnovne aktivnosti na računaru – kompjuteru, tabletu, mobilnom telefonu), oko 30% stanovnika samo delimično poznaje rad na računaru (najčešće znaju da pronađu informacije na internetu ili umeju da koriste neku od aplikacija za elektronsku komunikaciju ili koriste računar za unos teksta i sl.), dok se 24% stanovništva smatra kompjuterski nepismenima jer ne umeju da obavljaju nijednu od navedenih aktivnosti, navodi Zavod za statistiku.

Posmatrano po opštinama, najveći udeo kompjuterski pismenih lica zabeležen je u centralnim gradskim opštinama Grada Beograda – Vračar (76,9%), Stari grad (73,7%), Novi Beograd (70,9%), Savski venac (69,9%), Zvezdara (67,6%), Voždovac (65,4%), Čukarica (62,6%), Rakovica (61,2%), Palilula (57,7%) i Zemun (57,4%), u Novom Sadu (62,8%) i u Nišu (55,9%). Najmanji udeo kompjuterski pismenih je u opštinama Gadžin Han (18,7%) i Malo Crniće (19,4%).

U međupopisnom periodu, udeo kompjuterski pismenih lica u ukupnom stanovništvu starosti 15 i više godina porastao je sa 34,21% (Popis 2011) na 45,73% (Popis 2022).