U nezaštićenom delu reke Gradac više nema vidri, rečeno je na poslednjoj konferenciji EKOD Gradac. Ovaj podatak možda najbolje ukazuje na to kako se kao gradjani odnosimo prema reci kojom se često hvalimo.
„Mi imamo najčistiju reku u Srbiji i to reku u kojoj žive vidre. Ali vidri više u ovom donjem delu gde postoji gradnja nema. One su se povukle iznad u deo zaštićenog dobra od erozivne brane prema Bukovskoj reci. Tamo ih ima puno, a ovde u ovom delu više ne. Znači tamo gde je čovek umešao svoje prste vidri nema, priroda se povlači. Sledeće godine doći će nam ministarstvo da uzorkuje vodu . Da li ćemo i posle toga moći da kažemo da imamo najčistiju reku u Srbiji? Teško,“ izjavila je MIlica Sredojević, predsednica Ekološkog društva Gradac.
Pre dvadesetak godina kod Berkove brane bilo je sasvim normalno videti vidre. Njihova igra u vodi posebno je privlačila pažnju. Jedna o bitnih karakteristika kada je u pitanju stanište vidri jeste da voda u kojoj žive mora biti potpuno čista. Vidre ne žive u svim zemljama Evrope , a u većini zemalja u kojima su nastanjene zaštićene su , a upotreba pesticida u njihovoj blizini najstrože je zabranjena.
Činjenice ukazuju da su se vidre na reci Gradac povukle u gornji deo reke , praktično visoko u zaštićenom delu reke.
Odgovor na pitanje zašto su se povukle je jednostavan. Kanalizacija, smeće i jednom rečju neodgovoran odnos samih gradjana prema reci Gradac naterao je vidre da se povuku. Ali da se povuku daleko iznad i u samom zaštićenom delu reke.
Šta je grad do sada uradio po ovom pitanju?
Na osnovu člana 42. i 43. Zakona o zaštiti životne sredine i člana 16. Statuta opštine Valjevo, Skupština opštine Valjevo na sednici održanoj 27.02.2001. godine, donela je Odluku o zaštiti predela izuzetnih odlika „Klisura reke Gradac“. U sklopu ove odluke navedene su I zabrane :
-Promena geomorfoloških karakteristika, eksploatacija kamena, šljunka, otvaranje pozajmišta zemlje i peska, deponovanje zemlje i šuta i sl.
-Ispuštanje ili deponovanje otpadnih, fekalnih i neprečišćenih voda u reku Gradac, njegove pritoke i zemljište,
-Deponovanje komunalnog i industrijskog otpada na celom području,
-Zahvatanje voda i kaptiranje izvora na celom području,
-Eksploatacija šuma i šumskih površina na način koji bi doveo do njene degradacije,
-Uništavanje i uznemiravanje retkih biljnih i životinjskih vrsta,
-Izgradnja industrijskih, privrednih i infrastrukturnih objekata, osim infrastrukturno opremanje koje je u funkciji prezentacije i korišćenja prirodnog dobra i njegove vrednosti,
-Izgradnja stambenih, pomoćnih i drugih objekata na neizgrađenim parcelama, do donošenja programa zaštite razvoja,
-Ulazak, istraživanje i drugi radovi u speleološkim objektima bez dozvole staratelja,
-Izgradnja vikend kuća.
Odluka postoji i usvojena je odavno , ali je donošenje odluke praktično samo pravni okvir dok je daleko važnije poštovanje ovih odluka. A poštovanje je upravo ono što izostaje.
Svakog proleća pojedine organizacije I društva organizuju izdjubravanje priobalja donjeg dela reke Gardac . Verovali ili ne količine smeća koje se iznesu i uklone se mere tonama. A tu su pored kućnog smeća domanantne I automobilske gume, gradjevinski materijal. Nekom dakle, nije teško da umesto u kontejner ili na deponiju smeće odveze na obale reke.
Značajan momenat je I činjenica da u donjem delu reke ispod granice zaštite nije uradjeno odvodjenje fekalne kanalizacije na način kako bi to trebalo već se deo kanalizacije izliva u reku.
Itekako je zanimljivo da su u medjuvremenu u zaštićenom delu izgradjeni vikend I ugostiteljski objekti koji nikada po slovu zakona ne mogu biti legalizovani I čije je rušenje jedino rešenje ukolio se takvoj gradnji želi stati na put. Ipak unazad 20 godina gradske inspekcije na ovakvo stanje ne reaguju. Jedno od objašnjenja jeste da su objekti u procesu legalizacije. Na pitanje Vamedie kako mogu biti legalizovani ako je gradnja zabranjena odgovaraju da sama činjenica da im nije odgovoreno na zahtev pravno podrazumeva da su postupku legalizacije što ograničava rad drugih inspekcijskih organa.
Dvadeset godina u legalizaciji? Da li je moguće da 20 godina nije dovoljno vremena da se jedan bar postupak završi?
Ukoliko neki službenik ne izvršava radnu obavezu u skladu sa rešenjem o radnom mestu predvidjeno je u skladu sa zakonom da isti bude kažnjen u redovnom disciplinskom postupku.
Da li je neko kažnjen? Ikada? Nije .
Grad Valjevo I u ovom ternutku ima preko 20 zaposlenih lica po osnovu ugovora koji rade na poslovima legalizacije. I 20 ljudi ne može da odgovori na te zahteve?
Nemaju mastila, ketridža? Fundamentalno su nepismeni?
Ili su sve prilike da neće.
Zašto?
Ne primaju platu? Neće biti da je to.
Rade u ograničenom broju sati zbog visokog zdravstevog rizika? Nije ni to.
Zašto, nije pitanje za ugovorce ili redovno zaposlene već za njihove pretpostavljene. Pre svega za načelnike ili rukovodioce po novom, I ponajviše za načelnika uprave koji očito ne primećuje da neko 20 godina ne radi?
I tu je odgovor na pitanje zašto vidre odlaze. Odlaze jer ne mogu protiv sistema I ne mogu protiv neodgovornih gradjana.
*Odluka o Zaštiti: Klisura reke Gradac stavlja se pod zaštitu kao prirodno dobro od velikog značaja i svrstava se u II kategoriju. Predeo izuzetnih odlika obuhvata klisuru reke Gradac, sa atraktivnim geomorfološkim karakteristikama (Degurićka, Kraljeva, Visoka, Gradska, Baćina pećina), hidrografskim obeležjima vodotoka, hidrogeološkim osobenostima slivnog područja, staništem retkih i ugroženih biljnih i životinjskih vrsta, složenim i različitim šumskim ekosistemima i spomenicima kulture od velikog značaja. Predeo izuzetnih odlika „Klisura reke Gradac“ na području opštine Valjevo, odnosno katastarske opštine Degurić, Lelić, Brangović, Kovačice, Bačevci, Gornje Leskovice i Belić, ukupne površine 1268,06,88 ha, od čega je na području katastarske opštine degurić 94,62,60 ha, na području katastarske opštine Lelić 154,64,09 ha, na području katastarske opštine Brangović 155,44,67 ha, na području katastarske opštine Bogatić 211,56,69 ha, na području katastarske opštine Kovačice 229,26,96, na području katastarske opštine Bačevci 161,74,79 ha, na području katastarske opštine Gornje Leskovice 197,79,99 ha, i na području katastarske opštine Belić 62,97,09 ha.
Na području Predela izuzetnih odlika „Klisura reke Gradac“ ustanovljava se režim trećeg stepena,
poznanstva su rak – rana našeg društva. Korupcija ubi.
Evo zlo je počelo izgradnjom brane na velikoj ustavi a završava se naseljem kod River bara,koje će ske drećebgo da one biti mesna zajednica a onda brana na bivšem kupslištu Anatema sa naseljem preko puta i vikendicom naxdamom kupalištu Anatema koje je čak i ograđena oaxsve do Vajara.Nema više brana pletara koje su u toj prirodnoj sredini morale biti,niti ima vodenica potočara, tačnije nema više ničega što predstavlja netaknutu prirodu.