Efekti 6 – Infertilitet više nije tabu tema

Negativni prirodni priraštaj beleži se u našoj zemlji iz godine u godinu. U toku protekle godine, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, u Kolubarskom okrugu živorođeno je 1.353 dece (61 više u odnosu na prethodnu godinu), a umrlo je 2.760 osoba (za 688 manje nego godinu dana ranije), dakle imali smo negativni prirodni priraštaj (1.407 ljudi više umrlo nego rođeno). Takva situacija je i u Valjevu i u ostalih pet opština okruga, Lajkovcu, Mionici, Ljigu, Ubu i Osečini.

Kako je objavio Republički zavod za statistiku, procenjeni broj stanovnika u okrugu u 2022. godini iznosio je 154.890, što je za 45.543 stanovnika manje nego 1991. godine i oko 20 hiljada manje u odnosu na 2011. godinu.

Kao najčešći uzroci negativnog prirodnog priraštaja u našoj zemlji navode se odlazak mladih iz Srbije i unutrašnje migracije, zatim odlaganje rađanja i reproduktivno zdravlje, lose zdravstveno stanje nacije, ekonomski faktori koji negativno utiču na natalitet i psihološki faktori koji utiču na smanjenje nataliteta.

Kada je reč o drugom uzroku – odlaganje rađanja i reproduktivno zdravlje podaci Republičkog zavoda za statistiku su da je prosečna starost majke pri rađanju prvog deteta 27,5 godina. Žene žele najpre da se obrazuju, ostvare u profesionalnom smislu pre nego što se odluče na trudnoću. U tom pogledu je važno da je reproduktivno zdravlje stanovništva na visokom nivou, što, nažalost, u Srbiji nije slučaj.

“Pre 10 godina svaki dvanaesti par je imao problem za plodnošću, a svaki sedmi par nije mogao da dobije potomstvo. Sada je situacija sledeća, svaki desti par ima problem sa plodnošću, a svaki peti par ne može da dobije potomstvo”, otkriva specijalista ginekologije i akušerstva, subspecijalista za fertilitet i sterilitet dr Branko Budimirović, praveći paralelu, odnosno poređenje za period od deset godina, u pogledu zdravstvenog stanja parova u našem gradu.

“Uzroci infertiliteta (neplodnosti) su isti kao i pre 10 godina: 40 procenata je u pitanju muški infertilitet, 40 procenata ženski, 10% kombinovani muško-ženski, 10% idiopatski infertilitet (parovi kod kojih je “na papiru” sve u redu, ali potomstva nema). Procentualno su polovi podeljeni jednako kao pre 10 godina, ali je učestalost veća delom i što infertilitet nije više tabu tema”, ocenjuje ugledni stručnjak za fertilitet, skrenuvši pažnju na to da se danas više nego pre deset godina govori o onkofertilitetu kao grupi, jer su terapijske mogućnosti veće, a reč je o interdisciplinarnom pristupu onkologije i reproduktivne medicine sa ciljem da se sačuva i produži fertilitet kod žena i muškaraca obolelih od malignih bolesti.

Dakle, stopa učestalosti infertiliteta veća je nego pre 10 godina. To je, po mišljenju dr Budimirovića, delom i zbog toga što se danas parovi brže odlučuju da traže pomoć i što infertilitet više nije zabranjena priča.

“Infertilitet je sam po sebi problem i nama kao lekarima je lakše kada imamo vidljiv uzrok bilo muškog (loš spermogram), bilo ženskog partnera (neprohodni jajovodi) nego kada uzroka nema, a nema ni potomstva”, navodi dr Budimirović i konstatuje da su problemi koji dovode do ovakve situacije isti kao pre deset godina, da se tu nije mnogo napredovalo. Zdravstvena kultura koja podrazumeva posetu ginekologu jednom u godinu dana i danas je na niskom nivou, konstatuje dr Branko Budimirović.

U periodu od deset godina, od 2011. godine do poslednjeg popisa stanovništva, evidentan je napredak medicine. Koliko je to pomoglo i olakšlao život parovima koji žele decu, a koliko je olakšalo posao lekarima, stručnjak za fertilitet kaže:

“Medicina je “živa” nauka koja svakim danom otkriva nove načine dijagnostike i lečenja bolesti i stanja. U pogledu lečenja infertiliteta napredovali smo u terapijskim mogućnostima i embriološkom delu lečenja. Svaka novina koja je priznata u naučnom svetu vrlo brzo dolazi i do naših ustanova i tu kao lekari ne zaostajemo za ostatkom sveta”, kaže dr Budimirović.

*Projekat Efekti Vamedia Nova realizuje u saradnji sa Gradom Valjevom